اصغر دلریش تبریزی

اصغر دلریش (نیمه دوم قرن سیزدهم) از شاعران نام آشنای مدح و مرثیه اهل بیت (ع) در آذربایجان است. مرحوم استاد شهریار می نویسد: حسینون نوحه سین دلریش یازاندا / مسلمان سهلدیر کی کافر آغلار. وی دیوان کاملی دارد که بیشترش نوحه است. قصیده خوبی پیرامون غدیرخم دارد که در اینجا درج می گردد.

قصیده غدیریه

حمد لله نوبهار اولدی به توفیق خدا

قدرتین ائتدی عیان اول قادر قدرت نما

ابر نیسان چشم عاشق تک توکر گلزاره اشک

مهرلر جاری اولور چون چشمه ی آب بقا

دانه لر خاک مذلتدن اوزین ایلوب کنار

گییدی صحرا و چمن یكسر زمرددن قبا

شاهد غنچه آچوب یاران گینه بند نقاب

روضه ی خلد برین تک گلشن اولموش دل فزا

باغ جنت تک آچیلمیش جمله گل لر رنگ رنگ

چون گئدوب آثار دی گلزار اولوبدور غم فزا

چشم نرگس چشم مست یار تک بیدار اولوب

لالۀ حمرا الینده جام می ایلر صدا

عندلیبان چمن آچمیش زبان مین شوریلن

قمری لر کوکو زنان شام و سحر صبح و مسا

هر گل اوز محبوبینی گلشنده یاد ایلر گینه

ضیمران و نسترن اولموش غریبه دلربا

سوسن و شب بو گل مرجان قوروب بیر بزم عیش

یاس باتمیش یاسه بو عشرتده یاران برملا

زنبق و نیلوفر و هم عطر گل گلزار آرا

اولموش عشرت خیز ایلَرلَر عجب نشو و نما

رحمت حق دم به دم گوگدن نزول ایلر یره

موسم عشرتدی چون عالم اولوب غمدن رها

نغمۀ جاء الحق اولموش هر طرفدن آشکار

هاتف غیبی دمادم غیبیدن ایلر ندا

ایّها الغافل بو عشرتده اویان بیر خوابیدن

گور سنه نه فیض عظمی ایلیوب خالق عطا

زنگ ظلمتدن اولوب آیینۀ اسلام پاک

اگلشوب تخت خلافتده بو گون شیر خدا

فرقۀ ناجی اولوب یکسر بو گون غمدن خلاص

دوزخه اولموش روان اول اوچ لعین بی حیا

دین حق ظاهر اولوب بیداق کفر اولموش نگون

تاج بلّغ چون قویوب باشه ولیّ کبریا

گورمیوب بیر بیله عید اصلا به چشم روزگار

غم زدادور جان فزادور دل گشادور دل گشا

کفر اولوب باطل ائدوب شامل خدا لطفین بیزه

شیعه نون تاپموش بو عیدیله گوزی نور و ضیا

بحر حیرتده قالوب سرگشته غوّاص خیال

عالمون جانی اولا بو صاحب عیده فدا

بیر زمان گوش ائت منه ای شیعه مسرور اولگیلان

بو آیون مثلینده بطحادن او ختم انبیا

مكّیه اولدی مشرّف جملۀ اصحابیلن

ایلدی اول رحمةً لِلعالمین حج الودا

قویدی یوز بطحایه یولدا جبرئیل ائتدی نزول

یا محمد امر ائدوب اول خالق ارض و سما

ایلسون شأن ولینی ایندی خلقه آشکار

ظاهر اولسون خلق ایچینده شأن شاه اولیا

چون ولایت اولماسا اولماز رسالت برقرار

دین حق بونان اولور کامل یقین یا مصطفی

چون ائشیتدی بو پیامی اول شه دنیا و دین

امر ائدوب اصحابه دوشدی خُمّیده اول پیشوا

قوردیلار بیر منبری اشتر جهازیندن او دم

چیخدی منبر اوستینه اول منبع جود و سخا

گوتدی ال اوستینه مولانی او مولای جهان

اول قدر قالخیزدی گوردی خلق، جمله برملا

سویلدی من هر کیمون مولاسیم مولاسیدور

بو امیرالمؤمنین بی شک و بی چون و چرا

ایلیه هر کیم بونی انکار ائدوب انکار حق

جانشینیمدور وزیریم دور بو شاه لافتا

ذرّه جه اولسا على مهری اگر هر سینه ده

نار دوزخدن اونون پرواسی یوخ روز جزا

دوتدی هر کیم دامن مولانی اولدی سرفراز

اسمی بیر اکسیر دور اولماز بو نوعی کیمیا

وصف ائدوب قرآنیده خالق بو مولانی ازل

وصف ائدنمز شمه ای گر واصف اولسا ماسوا

آیه به آیه علی اوصافی دور قرآن تمام

سویلمه منکر، گلوب یالقوز بو شاهه انّما

دورد کتابی بول تلاوت ایلدی پیغمبره

عین مولودینده ازبردن بو شاه اولیا

عقل قاصردور سنون وصفونده یا شاه نجف

لیک ال چکمک گینه مدحوندن امریدور خطا

چون مبارک اسمیوون عاشق لره وار جذبه سی

ذکر اولان وقته چکر گویا که کاهی کهربا

چون مسمّی دور آدون اسم خدائیلن سنون

اول سببدندور اولوب آدون بئله مشگل گشا

دوشدی انشادن قلم آز قالدی دفتر اودلانا

یادیمه دوشدی بو سؤزدن داستان کربلا

هاردا قالمیشدون او گون اوغلون حسین تشنه لب

قالدی میدان بلاده بی کس و بی اقربا

قویدی خنجر حنجرینه شمر کافر ظلمیلن

کسدی باشین یاعلی اولدی ذبیحاً مِن قفا

سو کنارینده سوسوز ئولدوردیلر اولادینی

انتقام بدر آلوب اوغلون حسیندن اشقیا

طوی دوتاندا قاسمه باتدی قرایه نوعروس

قاسمون گل دستینه یاخدی عدو قاندان حنا

فرقت اكبرده لیلى اولدی مجنون یاعلی

قوملار اوسته قالدی بی سر اول جوان مه لقا

آخدى قان جسم حسیندن چشمۀ زمزم کیمی

روز عاشورا اولوب کوه منا کرب و بلا

خاک و خون ایچره یاتوب یتمیش ایکی باشسیز بدن

کسدی اوغلون ال لرینی ساربان، پور جفا

ووردیلار اود خیمه گاهه کوفیان کینه جو

اولدی شاه کربلا اول چولده محروق الجنا

باغلادیلار قول قولا آل رسولی صبح و شام

ایلدیلر عاقبت ظلمیله مسبیّاً النّسا

شمر فرصت وئرمدی زینب حسینه آغلاسون

چکدی نه محنت گورون اول زینب بخت قرا

نه مروّت دور گئده بزم یزیده شیعه لر

قول قولا باغلى تماماً دیده نم آل عبا

حجة اللهون آدین قویدیلا یاران، خارجی

یئتدی آل حیدره شام ایچره هر نوعی بلا

ایستدیلر شامیان ظلمیله کلثومی کنیز

ائتمدیلر حشریده ختم پیمبردن حیا

حشره دین یازسا قلم یئتمز تمامه ظلم شام

یئتدی اوردا اهل بیته محنت بی انتها

وار حیاتون یاز على مدحینی «دلریش» ائتمه غم

بیتیوه بیر بیت خالق بول یقین ایلر عطا

منبع: دیوان کامل دلریش، ص 31.