رندان تشنه لب: تفاوت میان نسخه‌ها

رندان تشنه لب (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۲ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۳:۰۴

۴٬۳۰۱ بایت حذف‌شده ، ‏۲۲ اکتبر ۲۰۲۳

←‏مفهوم و درون‌مایه

دیداریویکی‌متن

E Amini

Automoderated users، دیوان‌سالاران، checkuser، emailconfirmed، Moderators، پنهانگران، مدیران

۱٬۱۶۹

ویرایش

@@ خط ۳۴: / خط ۳۴: @@
 === بیت اول ===
-تضاد: شکر و شکایت.
+در این بیت دو کلمه شکر و شکایت تضاد و هم‌آوایی دارند.
-هم‌آوایی: شکر و شکایت.
-نکته‌دان: آن که مضامین دقیق و باریک را می‌داند.
 === بیت دوم ===
-معنای بیت دوم: هر خدمتی که انجام دادم، بدون پاداش و احسان ماند، خداوندا، هیچ کس سرور و مولایی نداشته باشد که به او توجه نکند.
+در این بیت دو کلمه خدمت و مخدوم جناس دارند.
-منت: احسان، نیکی.
-مخدوم: سرور، آن که به وی خدمت می‌شود.
-جناس: خدمت، مخدوم.
 === بیت سوم ===
 در این بیت دو کلمه ولی و ولایت جناس دارند. در این بیت حافظ رند را همان اولیاء الله می‌داند.
-آب دادن به کسی: کمترین توجه کردن.
-ولی: در لغت به معنای دوست اما در اصطلاح تصوف مترادف با پیر و مرشد و عارف حقیقی است.
-ولایت: سرزمین.
-=== بیت چهارم ===
-معنای بیت چهارم:
-ای دل، خود را در گیسوی همچون کمند دلدار، گرفتار نکن! چرا که سرهای بسیاری را در آنجا خواهی یافت که بدون هیچ جرم و جنایتی بریده، رها شده است.
-کمند: ریسمانی محکم که هنگام جنگ آن را بر گردن و کمر دشمن اندازند و وی را به بند آورند و یا جانوران را بدان مقید کنند.
-پیچیدن دل در کمند: گرفتار شدن.
-نکته: شایان ذکر است که منزل و مأوای دل در ادبیات فارسی، زلف معشوق است.
 === بیت پنجم ===
-معنای بیت پنجم:
+در این بیت غمزه (به معنای ناز و کرشمه) که هرچند به طور معمول جهت دلبری استفاده میشود اما حافظ بیان می‌کند که غمزه‌ی یار جهت خون ریختن و کشتن اوست؛ از این رو از معشوق می‌خواهد که از چشمانش که در واقع خونریز و قتال وضع می‌باشند، حمایت نکند!
-چشمان تو با غمزه‌های مستانه‌اش خون ما را ریخت، تو نیز آن را پسندیدی، دلبندم، مگر نمیدانی که از خونریز و قاتل حمایت کردن، امری شایسته نیست!
-نکات و آرایه‌ها:
-غمزه: ناز و کرشمه.
-خون خوردن: خون ریختن و کشتن.
-نکته: نکته قابل توجه در این بیت کارکرد غمزه است که هرچند به طور معمول جهت دلبری استفاده میشود اما حافظ بیان می‌کند که غمزه‌ی یار جهت خون ریختن و کشتن اوست؛ از این رو از معشوق می‌خواهد که از چشمانش که در واقع خونریز و قتال وضع می‌باشند، حمایت نکند!
-همچنین میتوان منظور از حمایت کردن معشوق از چشمانش را اشاره به مژگان معشوق دانست، گویی مژگان معشوق نیزه دارانی صف بسته هستند که از چشمانش مراقبت می‌کنند.
-'''بیت ششم'''
-معنای بیت ششم:
-در این شب سیاه و ظلمانی، راه رسیدن به مقصود را گم کرده‌ام، ای ستاره هدایتگر از گوشه‌ای بیرون بیا.
-نکات و آرایه‌ها:
-شب سیاه: استعاره از دنیای مادی.
-کوکب هدایت: ستاره راهنمایی و هدایت.
-کوکب هدایت: تلمیح به آیه ۱۶ سوره نحل: وَعَلَامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ.
-=== بیت هفتم ===
-معنای بیت هفتم:
-از هر طرفی که رفتم چیزی جز تنهایی و بیکسی، حاصلم نشد! از این بیابان و از این راهی که هیچ پایانی ندارد، بر حذر باشید.
-نکات و آرایه‌ها:
-وحشت: تنهایی.
-زنهار: برحذر باش.
+میتوان منظور از حمایت کردن معشوق از چشمانش را اشاره به مژگان معشوق دانست، گویی مژگان معشوق نیزه دارانی صف بسته هستند که از چشمانش مراقبت می‌کنند.
-پارادوکس: افزودن وحشت. حافظ به طور شگفتی بیان کرده است که تنها چیزی که بر من افزوده شده است، تنهایی است!
+===بیت ششم===
+در این بیت از دو صنعت معنوی بدیع یعنی استعاره و تلمیح استفاده شده است. شب شیاه به صورت استعاره از دنیای مادی و کوکب هدایت تلمیحی از آیه ۱۶ سوره نحل{{یاد|وَعَلَامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ.}} است.
 === بیت هشتم ===
-معنای بیت هشتم:
+آفتاب خوبان در این بیت استعاره از معشوق است. حافظ شیرازی از تضاد (پارادوکس) استفاده کرده است و از آفتاب که سایه را از بین می‌برد، طلب سایه میکند.
-ای خورشید زیبارویان! سراپای وجودم در سوز و گداز عشق تو می‌جوشد، برای لحظه‌ای مرا در پناه عنایتت که همچون سایه است قرار بده.
-نکات و آرایه‌ها:
-خوب: زیبارو.
-آفتاب خوبان: استعاره از معشوق.
-جوشیدن درون: اضطراب و التهاب داشتن دل، شور و شوق داشتن.
-ساعت: لحظه.
-پارادوکس: خواجه از آفتاب که سایه‌بر است ،طلب سایه می‌کند.
 === بیت نهم ===
-معنای بیت نهم:
+در این بیت دو کلمه نهایت و بدایت تضاد دارند.
-راهی که بیش از صدها هزار منزل در ابتدای آن قرار دارد، چگونه می‌توان برای آن پایانی تصور کرد.
-نکات و آرایه‌ها:
-صورت بستن: تصور کردن.
-کش: که او را.
-منزل: محل فرود کاروان.
-تضاد: نهایت و بدایت.
-=== بیت دهم ===
-معنای بیت دهم:
-هر چند آبروی مرا بردی، اما هرگز، از در خانه‌ی تو باز نخواهم گشت؛ چرا که تحمل جور و ستم از معشوق بسیار بهتر از رعایت و جانب‌داری مدعیان لاف‌زن و دروغگوست.
-نکات و آرایه‌ها:
-آب: آبرو.
-روی تابیدن: چهره برگرداندن.
-حبیب: معشوق، دوست.
-مدعی: انسان پرادعا، لاف زن، دروغگو.
-=== بیت یازدهم ===
-معنای بیت یازدهم:
-اگر بتوانی مانند حافظ قرآن را در چارده روایت از حفظ بخوانی، باز آنچه تو را نجات خواهد داد و به فریادت خواهد رسید عشق است!
-نکات و آرایه‌ها:
-به فریاد رسیدن: نجات دادن، کمک کردن.
-به سان: به مانند.
-ز بر خواندن: از حفظ خواندن.
-چارده روایت: بنا بر نظر دکتر قاسم غنی برای قراءت قرآن هفت قاری (قراء سبعه) بودند که قراءت هر یک به واسطه دو راوی به ما رسیده است.
-تناسب: حافظ، قرآن، روایت.
-تناسب: فریاد، خواندن.
+==یادداشت‌ها==
+{{یادداشت‌ها}}
 ==معانی لغات غزل==