زندانیان عشق چو شب را سحر کنند مطلع ابتدایی بند اول از ترکیب بند شعری اثر عالم شاعر مرحوم غروی اصفهانی، درباره امام کاظم(ع) است. این شعر نخستین بند از ترکیب‌بند هفت‌بندی در حال و هوا مناجات گونه حضرت در زندان را به وصف کشیده است. زبان شعر کهن که در ده بیت که مناسب ایام شهادت حضرت سروده است.
| اطلاعات شعر | |
|---|---|
| نام شعر | زندانیان عشق |
| نام شاعر | غروی اصفهانی |
| قالب | تزکیب بند (بند اول) |
| موضوع | امام کاظم(ع) |
| مناسبت | شهادت حضرت |
| زمان سرایش | معاصر |
| زبان | فارسی |
| تعداد ابیات | ۱۰بیت |
متن شعر
| زندانیان عشق چو شب را سحر کنند | از سوز شمع و اشک روانش خبر کنند | |
| مانند غنچه سر به گریبان در آورند | شور و نوای بلبل شوریده سر کنند | |
| چون سر به خشت یا که به زانوی غم نهند | یکباره سر ز کنگرهٔ عرش بر کنند | |
| با آن شکسته حالی و بی‌بال و بی‌پری | تا آشیان قدس به خوبی سفر کنند | |
| چون رهسپر شوند به سینای طور عشق | از شوق سینه را سپر هر خطر کنند | |
| آنان کزین معامله هستند بی‌خبر | برگو که تا به مَحبَس هارون* نظر کنند | |
| تا بنگرند گنج حقیقت به کنج غم | آن لعل خشک را به دُر اشک تر کنند | |
| بر پا کنند حلقهٔ ماتم به یاد او | تا عرش و فرش را همه زیر و زبر کنند | |
| آتش به عرصهٔ ملکوت قِدَم زنند | ملک حُدوث را ز غمش پر شرر کنند | |
| تا شد به زیر سلسله سرحلقهٔ عقول | افتاد شور و غلغله در حلقهٔ عقول[۱] |
توضیح واژگان
- منظور از هارون در بیت ششم، هارون الرشید یکی از خلفای بنی العباس است.
- گونه(مناجات|مرثیه|مدح|پایه و تعلیمی|...)
- ویژگی(آرایه ادبی|تاثیرگذاری|جریان سازی مثل محتشم|فخامت وزانت متانت...)
در این شعر از آرایه ادبی براعت استهلال استفاده شده است.
«زندانیان عشق» نخستین بند از ترکیب‌بند هفت‌بندی مرحوم آیت الله شیخ محمد حسین غروی اصفهانی در رثای حضرت موسی بن جعفر (علیه‌السلام) است. هم‌نشینی دو کلمهٔ «هفت» و «بند» در این هفت‌بند فی‌نفسه هنرمندانه است.
از آنجا که شهادت امام موسی بن جعفر (علیه‌السلام) در ماه رجب واقع شده (که از ماه‌های برتر عبادی سال است) و از آنجا که عبادت‌ها و مناجات‌های آن حضرت در زندان، فراز برجسته‌ای از مرثیه و مدح ایشان است؛ شاعر، این اقتضائات را در نظر گرفته و فضاسازی هنرمندانه‌ای با رنگ و بوی مناجات زندانیان و توصیف چگونگی به سحر رسیدن شب عاشقان در زندان انجام داده است.
در پنج بیت نخست، شعر به توصیف زندانیان عشق و حال و هوای آنان پرداخته و فضای مناجات گونه‌ای که مناسب حال زندانیان و هم عاشقان وجه الهی باشد، ایجاد کرده است. در بیت ششم به طرز هنرمندانه‌ای فضای اول به فضای زندان هارون(علیه اللعنه) پیوند می‌خورد و شعر، رنگ و بوی مرثیهٔ حضرت امام کاظم(علیه‌السلام) به خود می‌گیرد.
مطلع این شعر از نمونه‌های خوب براعت استهلال است و شعرهای مرحوم غروی اصفهانی در استفاده از براعت استهلال قابل تأمل هستند.
اهمیت راجع به شعر یا شاعر|جایگاه|نظر بزرگان|نقد|ارزیابی|تحلیل|بررسی|تحقیق|تفسیر|تشریح بیت|پژوهش|پاورقی|تتمه|تذکر بحث مهم ایراد ادبی و وزنی حواشی
در آثار هنری دیگر
اتفاق مهم یا خاص
در این ش
حواشی
نوع خواندن
مناسب زمزمه شور سنگین واحد روضه دکلمه
مرتبط
مداح یا خواننده ای خوانده