زندانیان عشق (غروی اصفهانی)

نسخهٔ تاریخ ‏۱۳ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۳۴ توسط E Amini (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

زندانیان عشق چو شب را سحر کنند زندانیان عشق از
غروی اصفهانی



در قالب ترکیب بند

موضوع: امام موسی کاظم(ع)
این شعر نخستین بند از ترکیب‌بند هفت‌بندی در حال و هوا مناجات گونه حضرت در زندان را به وصف کشیده است.
بازخوانی شعری از علامه غروی اصفهانی
زندانیان عشق چو شب را سحر کننداز سوز شمع و اشک روانش خبر کنند
مانند غنچه سر به گریبان در آورندشور و نوای بلبل شوریده سر کنند
چون سر به خشت یا که به زانوی غم نهندیکباره سر ز کنگرهٔ عرش بر کنند
با آن شکسته حالی و بی‌بال و بی‌پریتا آشیان قدس به خوبی سفر کنند
چون رهسپر شوند به سینای طور عشقاز شوق سینه را سپر هر خطر کنند
آنان کزین معامله هستند بی‌خبربرگو که تا به مَحبَس هارون* نظر کنند
تا بنگرند گنج حقیقت به کنج غمآن لعل خشک را به دُر اشک تر کنند
بر پا کنند حلقهٔ ماتم به یاد اوتا عرش و فرش را همه زیر و زبر کنند
آتش به عرصهٔ ملکوت قِدَم زنندملک حُدوث را ز غمش پر شرر کنند
تا شد به زیر سلسله سرحلقهٔ عقولافتاد شور و غلغله در حلقهٔ عقول[۱]

توضیح واژگان

  • گونه(مناجات|مرثیه|مدح|پایه و تعلیمی|...)
  • ویژگی(آرایه ادبی|تاثیرگذاری|جریان سازی مثل محتشم|فخامت وزانت متانت...)

در این شعر از آرایه ادبی براعت استهلال استفاده شده است.

«زندانیان عشق» نخستین بند از ترکیب‌بند هفت‌بندی مرحوم آیت الله شیخ محمد حسین غروی اصفهانی در رثای حضرت موسی بن جعفر (علیه‌السلام) است. هم‌نشینی دو کلمهٔ «هفت» و «بند» در این هفت‌بند فی‌نفسه هنرمندانه است.

از آنجا که شهادت امام موسی بن جعفر (علیه‌السلام) در ماه رجب واقع شده (که از ماه‌های برتر عبادی سال است) و از آنجا که عبادت‌ها و مناجات‌های آن حضرت در زندان، فراز برجسته‌ای از مرثیه و مدح ایشان است؛ شاعر، این اقتضائات را در نظر گرفته و فضاسازی هنرمندانه‌ای با رنگ و بوی مناجات زندانیان و توصیف چگونگی به سحر رسیدن شب عاشقان در زندان انجام داده است.

در پنج بیت نخست، شعر به توصیف زندانیان عشق و حال و هوای آنان پرداخته و فضای مناجات گونه‌ای که مناسب حال زندانیان و هم عاشقان وجه الهی باشد، ایجاد کرده است. در بیت ششم به طرز هنرمندانه‌ای فضای اول به فضای زندان هارون(علیه اللعنه) پیوند می‌خورد و شعر، رنگ و بوی مرثیهٔ حضرت امام کاظم(علیه‌السلام) به خود می‌گیرد.

مطلع این شعر از نمونه‌های خوب براعت استهلال است و شعرهای مرحوم غروی اصفهانی در استفاده از براعت استهلال قابل تأمل هستند.