رندان تشنه لب: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۱۰۵ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۲ اکتبر ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۴: خط ۱۴:
  | منبع =   
  | منبع =   
}}
}}
'''زان یار دلنوازم شکریست با شکایت''' مطلع شعری از [[حافظ شیرازی]] است که برخی معتقدند به صورت تلویحی در فضای مصیبت گونه درباره امام حسین(ع) سروده شده است. زبان این شعر کهن بوده و در یازده بیت با وزن مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن سروده شده است. این شعر با عنوان رندان تشنه لب نیز شناخته می‌شود.


'''زان یار دلنوازم شکریست با شکایت''' مطلع شعری قدیمی از [[حافظ شیرازی]] است. این شعر به صورت تلویحی در فضای مصیبت گونه درباره امام حسین(ع) سروده شده است. زبان شعر کهن می باشد که در یازده بیت با وزن مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن سروده است.
==متن شعر==
 
== متن شعر ==
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب|زان یار دلنوازم شکریست با شکایت|گر نکته دانِ عشقی بشنو تو این حکایت}}
{{ب|زان یار دلنوازم شکریست با شکایت|گر نکته دانِ عشقی بشنو تو این حکایت}}
خط ۳۳: خط ۳۲:


==مفهوم و درون‌مایه==
==مفهوم و درون‌مایه==
معنای بیت نخست:
از آن یار مهربان و دلنشینم شکری همراه با گله و شکایت دارم؛ اگر به دنبال فهم مفاهیم باریک عشق هستی، این داستان مرا بشنو.
نکات و آرایه‌­ها:
دل­نواز: نوازش دهنده‌­ی دل، مهربان.


=== بیت اول ===
تضاد: شکر و شکایت.
تضاد: شکر و شکایت.


خط ۴۷: خط ۴۰:
نکته‌­دان: آن که مضامین دقیق و باریک را می­‌داند.
نکته‌­دان: آن که مضامین دقیق و باریک را می­‌داند.


بیت دوم:
=== بیت دوم ===
بـی مُـزد بـود و مِـنَّـت هـر خدمتی کـه کردم
معنای بیت دوم: هر خدمتی که انجام دادم، بدون پاداش و احسان ماند، خداوندا، هیچ کس سرور و مولایی نداشته باشد که به او توجه نکند.
یـا رب مبـاد کس را مَـخـدوم بـی عنایت
 
معنای بیت دوم:
 
هر خدمتی که انجام دادم، بدون پاداش و احسان ماند، خداوندا، هیچ کس سرور و مولایی نداشته باشد که به او توجه نکند.
 
نکات و آرایه‌­ها:


منت: احسان، نیکی.
منت: احسان، نیکی.
خط ۶۳: خط ۴۹:
جناس: خدمت، مخدوم.
جناس: خدمت، مخدوم.


بیت سوم:
=== بیت سوم ===
رنــدان تـشـنـه لـب را آبــی نمـی‌دهـد کس
در این بیت دو کلمه ولی و ولایت جناس دارند. در این بیت حافظ رند را همان اولیاء الله می­‌داند.
گـویـی وَلـی شناسان رفتند از ایـن ولایت
 
معنای بیت سوم:
 
هیچ کس به رندان تشنه لب دیگر جرعه­‌ی آبی نمی­‌بخشد، گویا کسانی که قدر و ارزش اولیاء الله را می­‌دانستند از این سرزمین رفته­‌اند.
 
نکات و آرایه‌­ها:
 
رند: برای خواندن معنای رند در دیوان حافظ می­‌توانید به اینجا سر بزنید.


آب دادن به کسی: کمترین توجه کردن.
آب دادن به کسی: کمترین توجه کردن.
خط ۸۱: خط ۵۸:
ولایت: سرزمین.
ولایت: سرزمین.


جناس: ولی، ولایت.
=== بیت چهارم ===
 
نکته: حافظ بسیار رندانه، رند را همان اولیاء الله می­‌داند.
 
بیت چهارم:
در زلـف چــون کـمـنـدش ای دل مپیچ کانجا
سـرها بـریده بـینی بی جـرم و بی جنایت
 
معنای بیت چهارم:
معنای بیت چهارم:


ای دل، خود را در گیسوی همچون کمند دلدار، گرفتار نکن! چرا که سرهای بسیاری را در آنجا خواهی یافت که بدون هیچ جرم و جنایتی بریده، رها شده است.
ای دل، خود را در گیسوی همچون کمند دلدار، گرفتار نکن! چرا که سرهای بسیاری را در آنجا خواهی یافت که بدون هیچ جرم و جنایتی بریده، رها شده است.


نکات و آرایه­‌ها:


کمند: ریسمانی محکم که هنگام جنگ آن را بر گردن و کمر دشمن اندازند و وی را به بند آورند و یا جانوران را بدان مقید کنند.
کمند: ریسمانی محکم که هنگام جنگ آن را بر گردن و کمر دشمن اندازند و وی را به بند آورند و یا جانوران را بدان مقید کنند.
خط ۱۰۱: خط ۷۰:
نکته: شایان ذکر است که منزل و مأوای دل در ادبیات فارسی، زلف معشوق است.
نکته: شایان ذکر است که منزل و مأوای دل در ادبیات فارسی، زلف معشوق است.


بیت پنجم:
=== بیت پنجم ===
چشمت به غمزه ما را خون خورد و می‌پسندی
جــانــا روا نـبـاشـد خـونـریـز را حمایت
 
معنای بیت پنجم:
معنای بیت پنجم:


خط ۱۱۹: خط ۸۵:
همچنین می­توان منظور از حمایت کردن معشوق از چشمانش را اشاره به مژگان معشوق دانست، گویی مژگان معشوق نیزه دارانی صف بسته هستند که از چشمانش مراقبت می­‌کنند.
همچنین می­توان منظور از حمایت کردن معشوق از چشمانش را اشاره به مژگان معشوق دانست، گویی مژگان معشوق نیزه دارانی صف بسته هستند که از چشمانش مراقبت می­‌کنند.


بیت ششم:
'''بیت ششم'''
در ایـن شـب سـیـاهـم گم گشت راه مقصود
از گـوشـه‌ای بـرون آی ای کـوکـب هدایت


معنای بیت ششم:
معنای بیت ششم:
خط ۱۳۵: خط ۹۹:
کوکب هدایت: تلمیح به آیه ۱۶ سوره نحل: وَعَلَامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ.
کوکب هدایت: تلمیح به آیه ۱۶ سوره نحل: وَعَلَامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ.


بیت هفتم:
=== بیت هفتم ===
از هـر طـرف کـه رفـتـم جـز وحشـتـم نیفزود
زِنـهـار از ایـن بـیـابـان وین راه بی‌نهایت
 
معنای بیت هفتم:
معنای بیت هفتم:


خط ۱۵۱: خط ۱۱۲:
پارادوکس: افزودن وحشت. حافظ به طور شگفتی بیان کرده است که تنها چیزی که بر من افزوده شده است، تنهایی است!
پارادوکس: افزودن وحشت. حافظ به طور شگفتی بیان کرده است که تنها چیزی که بر من افزوده شده است، تنهایی است!


بیت هشتم:
=== بیت هشتم ===
ای آفــتــاب خـوبـان، مـی‌جـوشـد انـدرونـم
یـک سـاعـتـم بگنجان در سـایـه عنـایت
 
معنای بیت هشتم:
معنای بیت هشتم:


خط ۱۷۱: خط ۱۲۹:
پارادوکس: خواجه از آفتاب که سایه‌­بر است ،طلب سایه می‌­کند.
پارادوکس: خواجه از آفتاب که سایه‌­بر است ،طلب سایه می‌­کند.


بیت نهم:
=== بیت نهم ===
ایــن راه را نـهـایـت صـورت کجـا توان بست
کش صـد هزار منزل بیش است در بدایت
 
معنای بیت نهم:
معنای بیت نهم:


خط ۱۸۹: خط ۱۴۴:
تضاد: نهایت و بدایت.
تضاد: نهایت و بدایت.


بیت دهم:
=== بیت دهم ===
هــر چـنــد بـُـردی آبـم روی از درت نـتـابـم
جـور از حبـیـب خوشـتر کـز مدعی رعایت
 
معنای بیت دهم:
معنای بیت دهم:


خط ۲۰۷: خط ۱۵۹:
مدعی: انسان پرادعا، لاف زن، دروغگو.
مدعی: انسان پرادعا، لاف زن، دروغگو.


بیت یازدهم:
=== بیت یازدهم ===
عشـقت رسـد به فریـاد ار خود به سان حافظ
قــرآن ز بَــر بـخـوانـی در چــارده روایت
 
معنای بیت یازدهم:
معنای بیت یازدهم:


خط ۳۵۴: خط ۳۰۳:
به مناسبت سالروز بزرگداشت خواجه حافظ شیرازی
به مناسبت سالروز بزرگداشت خواجه حافظ شیرازی


== پانویس ==
==پانویس==


== منابع ==
==منابع==
[[رده:شعرهای کهن]]
[[رده:شعرهای کهن]]
[[رده:شعر در قالب غزل]]
[[رده:شعر در قالب غزل]]
۱٬۱۷۰

ویرایش