ای اشک پیش از این هنری داشتی چه شد
| اطلاعات شعر | |
|---|---|
| نام شعر | یا مرتضی علی پسری داشتی په شد |
| نام شاعر | میر محمد هاشم عظیم آبادی |
| قالب | غزل |
| وزن | مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن |
| موضوع | امام حسین(ع) |
| زبان | فارسی |
| تعداد ابیات | ۵ بیت |
ای اشک پیش از این هنری داشتی چه شد شعری آیینی از شاعر قدیمی میر محمد هاشم عظیم آبادی درباره امام حسین(ع) است. این شعر در قالب غزل که در پنج بیت سروده شده است. وزن این شعر مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن و در گونه مرثیه است.
متن شعر
| ای اشک پیش از این هنری داشتی چه شد | ای مردمک تو چشم تری داشتی چه شد | |
| ای ناله رسا اثری داشتی چه شد | ای آه غم فزا اثری داشتی چه شد | |
| زنهار کن به روضه شیر خدا گذر | برگو که پاره جگری داشتی چه شد | |
| یعقوب وار دیده مردم سفید شد | یا مرتضی علی پسری داشتی په شد | |
| مضمون غلام توست شها چشم را مپوش | بر رویش از کرم نظری داشتی چه شد |
نکته ای از شعر
محمود کریمی در گفت‌وگویی اعلام کرد که شاعر این اثر ماندگار ناشناخته است. زیبایی و تاثیر این شعر باعث شد تا پیرامون شاعر این شعر و متن کامل آن پرسش هایی مطرح شود. موضوع زمانی جالب تر شد که شاعر برجسته آیینی کشور جناب آقای ولی الله کلامی نیز عنوان نمودند صرفا از این شعر استقبال نموده اند و شاعر اصلی آن گمنام است. شعر از همان ابتدا به نظرم آشنا آمد از این رو به جستجو در آرشیو شخصی و یادداشت هایم پرداختم و فرجام کار گزارشی است که تقدیم حضور شیفتگان اهل بیت علیهم السلام و ادب دوستان می نمایم.
اول: معرفی متن و منبع شعر این شعر را می توانید در کتابی خطی که به شماره شناسایی ۵۹۴۳۳۱ در کتابخانه ملی نگهداری می شود مطالعه فرمایید . در این نسخه خطی اشعاری از ۵ شاعر اهل بیت علیهم السلام به شرح ذیل اشعاری نقل شده است :
• دیوان آقا محمد شیخا ( مقبل اصفهانی ) • ترکیب بند محتشم کاشانی • هفت بند ملا حسن کاشی • شعری از سلیمی • یک غزل از شاعری ناشناخته با تخلص "مضمون "
عموم تذکره نویسانی که به تخلص "مضمون" اشاره کرده اند متفق القول هستند که نام او" میر محمد هاشم عظیم آبادی" است. صاحب "الذریعه "درباره او نوشته است: " دیوان مضمون عظیم آبادی او شعره و اسمه المیرهاشم " در عین حال مشخص شد که این شاعر دو تخلص "مضمون " و " مشربی " دارد. در تذکره " صحف ابراهیم " از او به عنوان "مشربی عظیم آبادی " یاد شده اما در همین منبع می خوانیم " گاهی مضمون " تخلص می کرد. تذکره نویسان ، "میرهاشم "را از ساکنان "عظیم آباد هند "برشمرده اند . در تذکره "نگارستان سخن " آمده است : " مضمون میرهاشم ساکن عظیم آباد است و میر معز موسوی خان او را اوستاد و سراپا مضمون بوده و همه تن مو.ون " تذکره "روز روشن"، او را از شاگردان"میر معز موسوی"و نزدیکان "میر عبدالجلیل علامه بلگرامی"برشمرده است و با توجه به سال وفات مرحوم "علامه بلگرامی" می توان گفت "میر هاشم عظیم آبادی" یا همان" مضمون "متعلق به قرن ۱۲ هجری است.
حدود ۳۵۰ سال قبل شاعری دلسوخته برای امیر المومنین از مرثیه فرزند دلبند آن جناب سخن می گوید و با سوز و آه و اشک حیدر کرار را به مجلس عزای سیدالشهدا در شعر خود دعوت می کند. این شعر میان شیعیان هند و کشمیر دهان به دهان نقل می شود تا ادب شناسی خوش ذوق در کشمیر آن را میان اشعار مرثیه و منقبت سرایان برجسته ای نظیر محتشم و مقبل و ملا حسن کاشی و سلیمی کتابت کند . دست قضا کتاب را از دیار کشمیر به ایران مِی ورد و کتابخانه ملی مقصد نهایی این کتاب است. در این بین مصرعی از این شعر سینه به سینه نقل می شود تا سرانجام در شعر شاعری مخلص تضمین شود و از حنجره ذاکری با اخلاص بر قلب ها بنشیند و از چشم ها جاری گردد. و من هنوز در این اندیشه ام که رزق امسال سفره محرم را سیصد و پنجاه سال قبل تدارک دیده بودند.
استقبال از شعر
شاعر معاصر ایرانی ولی الله کلامی زنجانی از این شعر در غزل شعری خویش استقبال (تضمین) کرده است که با مطلع آن است:
| ای اشک سینه سوز اثری داشتی چه شد | ای اه آتشین شرری داشتی چه شد |